Terugblik themadag 2023

Themadag 3 november 2023 – CODA Apeldoorn

We kijken met een glimlach op ons gezicht terug op de themadag 2023

Vrijdag 3 november was het zover: in CODA in Apeldoorn organiseerde onze stichting voor de vijftiende keer haar jaarlijkse themadag. De toekomst van onze collecties: van latere zorg? was deze keer onderwerp van gesprek en discussie, tegen het sfeervolle decor van kunstobjecten in de CODA Paper Art-tentoonstelling.

Wat gebeurt er later met mijn collectie is een vraag die vele verzamelaars zich stellen. Dat hetgeen met zorg, moeite en liefde is opgebouwd misschien niet behouden blijft, maakt liefhebbers van papier ongerust. Zijn er voldoende instellingen die zich om papierhistorisch erfgoed bekommeren en dat voor toekomstige generaties beschikbaar en toegankelijk houden?

Na een welkomstwoord van Carin Reinders – directrice van CODA – start het programma met een bevlogen verhaal van Stefan Rutten, archivaris van CODA: hij neemt zijn publiek mee in het leven en de collectie van Edo Gerhard Loeber, markant papierexporteur. CODA beheert de papieren nalatenschap van Loeber sinds 1986. Correspondentie, kaartsystemen, (woorden)boeken, foto’s en tekeningen van watermerken: je kunt het zo gek niet bedenken of Loeber bewaarde het. CODA inventariseerde en documenteerde het materiaal, maar hoe ontsluiten we deze collectie voor een groter publiek?

Een andere excentrieke verzamelaar van papierhistorisch materiaal was Wolter Storteboom. Hij legde de hand op alles wat met drukwerk te maken heeft en demonstreerde het drukkersambacht op markten en braderieën. De imposante collectie die hij opbouwde stelde hij tentoon in zijn Museum voor Oude Boekdrukkunst in Almen (Gelderland). Na sluiting van het museum en het overlijden van Wolter schenkt zijn weduwe de papieren collectie aan Papiergeschiedenis Nederland. Henk Porck brengt met enthousiasme het levensverhaal van Wolter Storteboom en vertelt over de redding van de collectie. Enkele fraaie en interessante voorbeelden uit de collectie liggen ter inzage in CODA.

Na een smakelijke lunch en een rondleiding over CODA Paper Art trapt Alexandra Daniëls het middagprogramma af. In haar bijdrage Lachen met het papieren erfgoed belicht zij humorvol de rol en werkwijze van Metamorfoze, het nationale programma van de KB voor het behoud van en duurzame toegang tot het papieren erfgoed van Nederland. Bij Metamorfoze kunnen voorstellen voor onderzoek en conservering van collecties als die van Loeber worden ingediend. Ze waarschuwt ook voor fouten in de aanpak van behoud en illustreert dat met een item uit het NOS-journaal waarin een zorgvuldig verzegeld pakket uit Haastrecht na honderd jaar werd geopend en – tot schrik van deskundigen – de scherpe schaar waarmee dit werd gedaan in beeld kwam.

Als laatste spreker gaat Mat Maessen in op de manier waarop Nederlandse papier- en kartonfabrieken omgaan met hun historisch materiaal: denk aan receptenboeken, papiermonsters, machineonderdelen en personeelsbladen. Nou, daar is heel veel verbetering nodig, concludeert Mat na een bezoek aan een groot deel van de bedrijven. Een enkele fabriek heeft het redelijk goed op orde, maar het merendeel doet weinig of niets en heeft geen beleid op dit vlak. Werk aan de winkel, want het is eeuwig zonde als bij een verkoop of faillissement papieren erfgoed in de vuilcontainer belandt!

De sprekers krijgen als dank voor hun bijdrage een bijzonder cadeau dat is gemaakt door Carla Belksma, docent creatief schrijven en oprichter van Eigen Wijze Woorden. Zij werkte het thema van de dag kunstzinnig uit in de vorm van een document met als titel Oud papier als sleutel naar de toekomst. Het is vervaardigd van diverse bijzondere grondstoffen en is in stukken verdeeld. Elke spreker krijgt een door de kunstenaar gesigneerd deel. Een van de stukjes wordt nog geveild. Dat de afzonderlijke delen samen één geheel vormen, brengt de verbondenheid van de ‘liefhebbers van papier en papiergeschiedenis’ heel mooi in beeld.

Met een drankje in de hand praatten we uitgebreid na en bij, waarna we een punt zetten achter een geslaagde themadag. Tot de volgende keer!